آشنایی با انواع خیارات در عقد قرارداد

معنای خیار در قانون مدنی در واقع اجازه و اختیاری است که قانون به افراد می‌دهد تا با کمک آن بتوانند معامله خود را فسخ کنند. در بیشتر قراردادهایی که به صورت رسمی و قانونی بسته می‌شود بندی است که در آن جمله‌ای با محتوای اسقاط کافه خیارات ولو خیار غبن فاحش نگاشته می‌شود. بیشتر افرادی که به امضای قرارداد می‌پردازند بدون توجه به این بند و میزان اهمیت آن را نیز مطابق سایرین امضا کرده و از عواقب آن مطلع نیستند. ما در این مطلب به صورت کلی انواع خیارات در عقد قرارداد و شرایط استفاده از آن‌ها و همچنین باطل نمودن این حق و اختیارات در قرارداد توضیح خواهیم داد.

معرفی انواع خیارات در عقد قرارداد

خیار در قانون مدنی در واقع اختیاراتی است که قانون در اختیار افراد قرار می‌دهد که بتوانند با آن قراردادی را فسخ نمایند. قراردادهایی که به صورت قانونی و رسمی نگاشته می‌شوند و طرفین بندهای آن را با موافقت امضا می‌نمایند قابل احترام بوده و انجام مسئولیت‌های قراردادی از جمله مواری محسوب می‌شود که رعایت کردن آن جز ملزومات محسوب می‌شود.

با وجود به تمام اهمیتی که پایبندی به قراردادها وجود دارد اما گاهاً شرایطی پیش می‌آید که افراد بنابر هر دلیلی قصد دارند قرارداد منعقد شده را فسخ نمایند.در این حالت باید از طریق روش‌های قانونی این اقدام را عملی نمایند؛ در قانون مدنی برای فسخ قرارداد امکانی تحت عنوان خیارات قانونی در نظر گرفته شده است که هر کدام با توجه به شرایط خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

انواع خیارات در عقد قرارداد که باید بشناسیم

خیارات در واقع در قانون به معنای اختیارات می‌باشد؛ در عقد قراردادهای خرید و فروش، صلح، نکاح، اجاره مکانی مانند تالار عروسی از جمله مواردی محسوب می‌شوند که هیچ کدام از طرفین پس از امضای آن حق بر هم زدن قرارداد را ندارند مگر به واسطه یک اختیار قانونی که در بندهای قرارداد به آن‌ها داده می‌شود.

در این قراردادها طرفین باید به شرایط آن ملتزم باشند و باید به آن پایبند بماند مگر مطابق با قانون صاحب حق فسخ یا همان خیار باشند؛ انواع خیار را در قراردادهای مختلف خیارات می‌گویند که هر کدام در شرایط مختلف کارایی دارند. آشنایی با انواع خیارات در عقد قرارداد می‌تواند به شما کمک کند تا از این حق قانونی خود در هنگام عقد قرارداد استفاده کنید و با اطلاع و آگاهی کافی بندهای مختلف را امضا کنید.

انواع خیارات در قانون مدنی

حال که با معنای کلمه خیار و علت استفاده از آن آشنا شدید در ادامه به شما درباره انواع خیارات در عقد قرارداد مطالبی را بیان خواهیم کرد.

خیار مجلس

یکی از انواع انواع خیارات در عقد قرارداد خیار مجلس می‌باشد که به موجب آن هر کدام از طرفین امکان بر هم زدن قرارداد را بلافاصله پس از انعقاد قرارداد در مجلس و محلی که عقد قرارداد در آن صورت گرفته خواهند داشت. یعنی افراد تا زمانی که در محل و بنگاه حضور دارند می‌تواند از تعهد خود پشیمان شوند و بخواهند آن را فسخ کنند.

خیار حیوان

به موجب این خیار به مشتری این اختیار داده می‌شود که به فاصله سه روز پس از خرید حیوان از فروشنده می‌تواند قرارداد خود را فسخ کند و حیوان خریداری شده را پس دهد و پول پرداخت شده را پس بگیرد.

خیار تاخیر ثمن

این خیار در انواع خیارات در عقد قرارداد برای خریدار اعمال می‌شود و در صورتی قابل استفاده می‌باشد که خریدار در پرداخت پول خود به فروشنده تأخیر کند و فروشنده نیز هنوز مال را به او واگذار نکرده است در این صورت فروشنده می‌تواند از حق خود استفاده کند و معامله را بر هم بزند.

خیار رویت و تخلف از وصف

در این نوع خیار هر گاه خریدار مالی را ندیده باشد و تنها بر اساس توصیفات فروشنده آن را خریداری نماید و پس از امضای قرارداد و دیدن آن متوجه شود که مال فاقد خصوصیات توصیف شده می‌باشد می‌تواند قرارداد منعقد شده را به دلیل این تخلف فسخ کند.

خیار غبن

در این نوع از خیارات قانونی اگر هر یک از طرفین معامله مورد غبن فاحش یعنی فریب خوردن قرار گیرند اختیار فسخ قرارداد را خواهند داشت. خیار غبن در واقع هنگامی مورد استفاده قرار می‌گیرد که فروشنده یا خریدار متوجه شود که قیمت مال به گونه‌ای تعیین شده است که ضرر فاحشی می‌کنند و این ضرر قابل چشم پوشی نباشد و می‌توانند مطابق با خیار غبن دست به باطل نمودن قرارداد بزنند.

خیار تدلیس

خیار تدلیس نیز یکی دیگر از انواع خیارات قانونی است که به معنای پنهان کردن عیب و ایجاد فریب می‌باشد؛ در این حالت فروشنده با ایجاد فوت و فنی سبب می‌شود عیب مال مشخص نشود و با فریفتن او معامله انجام می‌گیرد.

خیار عیب

خیار عیب زمانی اجرا می‌شود که مال خریداری شده توسط مشتری معیوب بوده و خریدار از آن مطلع نبوده است. در این حالت خریدار می‌تواند با اعمال کردن این خیار مال خریداری شده را پس بدهد و یا از فروشنده ما به تفاوت قیمت کالای سالم و معیوب را دریافت نماید.

خیار شرط

مطابق با این خیار به طرفین قرار داد این حق داده می‌شود که ظرف مدتی معین پس از عقد قرارداد می‌توانند به بنگاه مراجعه نمایند و قرارداد را فسخ نمایند. در این حالت خریدار و یا فروشنده می‌توانند قبل از تمام شدن مدت زمان معلوم مراجعه نمایند و مال را پس داده و پول خود را پس بگیرند.

خیار تبعض صفقه

تبعض به معنای تکه تکه شدن و صفقه به معنای قرارداد می‌باشد. در این حالت در صورتی که معامله‌ای داشته باشید که بدون اطلاع شما عین و تمام مال در اختیار و مالکیت فروشنده قرار نداشته باشد و یا تنها بخشی از آن در تملک فروشنده باشد که خریدار از این مسأله اطلاعی نداشته باشد اختیار فسخ کردن قرارداد و یا بخشی از آن به خریدار داده می‌شود.

بند باطل کردن خیارات قانونی

در بیشتر قراردادهای نام برده شده یک بند تحت عنوان “اسقاط کافه خیارات ولو خیار غبن فاحش” وجود دارد که بیشتر افراد بدون اطلاع از عواقب و معنای آن را امضا می‌کنند. اسقاط به معنای از بین بردن می‌باشد، کافه نیز یعنی تمام و کمال، خیارات نیز که به معنای اختیاراتی است که قانون در اختیار افراد قرار می‌دهد تا قراردادهای قطعی را تحت شرایطی خاص فسخ نمایند. خیار غبن فاحش را نیز در بالا به آن اشاره داشتم به معنای معامله‌ای است که در آن به یکی از طرفین معامله ضرر زیادی وارد شود.

در واقع شما با امضای این بند از قرار داد از تمام موارد و خیاراتی که در بالا به آن اشاره داشتیم بی اختیار می‌شوید؛ حتی در صورتی که ضرر و اختلاف قیمت فاحشی در معامله وجود داشته باشد و پس از مدت زمان اندکی کشف شود هیچ کدام از طرفین حق بر هم زدن معامله را نخواهند داشت.

حال که با انواع خیارات در عقد قرارداد و شرایط استفاده از آن‌ها و همچنین بند مربوط به از بین بردن تمام این اختیارات آشنا شدید بهتر است قبل از هر کاری در انعقاد قرارداد آن را به صورت کامل مطالعه نمایید و با آکاهی دست به امضا زدن آن بزنید.